Hoe haal je op een zachte manier die flauwe plezante de wind uit de zeilen ?
Heb je het al gemerkt? De feestdagen zijn in aantocht. Sommigen onder ons kijken er reikhalzend naar uit, anderen verlangen nu al vurig naar de 2de helft van januari :-/ … Haaaa, die donkere dagen van de winter. Kerstversiering, lichtjes en cadeautjes. Maar ook: familiefeestjes, nieuwjaarsrecepties, … en die flauwe plezante met zijn (m/v/x) discriminerende mopjes.
Kennen we het niet allemaal? Dat familielid dat je graag met een homofobe grap de gordijnen injaagt, of die collega met haar racistische kwinkslag, die de ‘sfeer’ er wil inbrengen … Ook stereotypen over mannen vs. vrouwen, jong vs. ouder, dun vs. een maatje meer, enz. zijn vaak onderwerp van ‘humor’ en het aantal grappen schiet met de feestdagen steevast de hoogte in. Maar hoe reageer je wanneer een vriend, familielid of collega discriminerende grappen maakt die je echt niet kan smaken? Hoe maak je je standpunt duidelijk zonder je integriteit te verliezen en zonder de relatie op te blazen?
TIP 1 – LACH NIET
Stel, je staat op de receptie bij je baas en die maakt een homofoob grapje. Je baas weet niet dat je broer of beste vriend gay is. Je kookt vanbinnen. Je zou je baas graag op haar nummer zetten, maar je hebt je job nodig en kan je geen ruzie verloorloven …
De beste reactie is om NIKS te doen en niks te zeggen. Lach niet. Geef geen sneer. Jouw stilte zal haar het signaal geven dat je haar homofobe humor niet smaakt. Heeft zij aan één hint niet genoeg en doet zij het later opnieuw, dan geef je haar opnieuw de ‘silent treatment’.
Maar let erop dat je de eerstvolgende keer dat zij een niet-discriminerende grap maakt, hartelijk met haar meelacht: positieve bekrachtiging leert haar welke vormen van humor je meer waardeert. 😉
TIP 2 – WANDEL WEG VOOR DE PUNCH LINE
Soms voel je een racistische grap van ver aankomen: “Hey, ken je die al van die Belg, die Turk en die Marokkaan, die …” Dat is het signaal voor jou om de ruimte te verlaten.
Dat is wellicht de minst confronterende move die je kan maken. Je weigert deel uit te maken van racisme, en in plaats van het lijdzaam te ondergaan of ruzie te maken, laat je de flauwe plezante alleen achter. Soms heb je geen zin in de confrontatie of weet je op voorhand dat een gesprek geen zin heeft. Choose your battles, daar is niks mis mee.
TIP 3 – BEVRAAG DE FLAUWE PLEZANTE
Stel, je geniet samen met een vriendin van een heerlijke koffie met een taartje, en opeens begint ze aan een grap over een priester, een rabbijn en een n** (unspeakable N-word) die een bar binnen wandelen. Je luistert naar de grap, maar je lacht niet, omdat het gebaseerd is op etnische stereotypering en daar zie je de humor niet van in … Maar deze vriendin is je wel echt dierbaar.
In plaats van haar te veroordelen, wil je haar laten inzien waarom deze grap kwetsend is. Je kan dit zien als een leermoment voor haar. “Denk je echt dat alle zwarte mannen zo zijn,” kan je vragen? Misschien antwoord ze: “Er zijn er toch wel veel.” “Echt,” reageer je? “Eigenlijk is dat toch een stereotypering? Met de collega bij mij op het werk / de vriend van mijn zoon / de papa van het vriendinnetje van mijn dochter / … heb ik hele andere ervaringen.”
Blijf kalm en helder, en ga met je vriendin in gesprek over hoe de veralgemening in de grap niet overeenstemt met de werkelijkheid. Wie weet denkt ze later twee keer na voor ze diezelfde grap nog eens vertelt.
TIP 4 – DRAAI DE ROLLEN OM
Je wandelt met je collega na de nieuwjaarsreceptie naar het station en je ziet een mama van een specifieke religieuze groep zich met 5 kindertjes naar het perron haasten. Je collega grapt over de hoeveelheid kindergeld en hoe dat voor ‘die mensen’ een reden is om kinderen te maken … 🙁
Je lacht niet. In plaats daarvan vertel je een stereotyperende grap die je zelf hoorde over de religieuze groep waar je collega toe behoort. Direct daarna leg je uit dat je zelf het stereotype niet gelooft, maar dat je hem wilde laten voelen hoe het voelt om het mikpunt te zijn van een discriminerende grap.
Dit is een riskante move- en niet geheel zachtaardig. Het doel is de flauwe plezante een spoedcursus empathie te geven, maar je kan daarmee de relatie wel schaden, als de collega niet gelooft dat je enige motief was aan te tonen dat stereotypen pijn doen. Probeer dit alleen bij mensen van wie je weet dat ze wel tegen een stootje kunnen.
TIP 5 – CONFRONTEER DE FLAUWE PLEZANTE
Heb je niks te verliezen bij een rechtstreekse confrontatie, ga er dan voor. 😉
De volgende keer dat een vriend(in), collega of familielid een discriminerende grap vertelt, zeg je klaar en duidelijk dat je dit soort grappen niet grappig vind en vraag je om ze niet in jouw bijzijn te herhalen. Hou er op voorhand rekening mee dat de flauwe plezante jou ervan kan betichten dat je ’te serieus’, ’te humorloos’ of ’te politiek correct’ bent.
Wat kun je verder nog doen?
- Leg uit aan de grappenmaker dat je dergelijke grappen onder zijn niveau vindt.
- Geef aan op welke manier de stereotypen in de grap niet kloppen.
- Herinner hem (m/v/x) eraan dat vooroordelen kwetsend zijn.
- Herinner hem (m/v/x) aan de gemeenschappelijke kennis die geviseerd wordt in deze grap en er niet mee zou kunnen lachen.
Is de grappenmaker hardleers, wees dan akkoord om niet akkoord te zijn (’to agree to disagree’), maar geef heel duidelijk aan dat je niet meer naar zulke grappen zal luisteren in de toekomst. Trek een duidelijke grens!
Wil je graag nog meer TIPS & TRICKS om GEWELDLOOS te REAGEREN OP RACISME EN UITSLUITING, schrijf je dan snel in voor de voorlopig laatste workshop, op 20 december. In het BlinkHuis in Gent. Stel het niet te lang uit! Er zijn maar 7 stoelen meer vrij.